Geneeskundige Stichting Koningin Elisabeth

Geneeskundige Stichting Koningin Elisabeth (G.S.K.E.)

 

Bouwend op de ervaring die Ze had opgedaan tijdens de Eerste Wereldoorlog, vooral in de vier hospitalen aan het Belgische front, richtte Koningin Elisabeth in 1926 de naar Haar genoemde geneeskundige stichting op. Ze beoogde hiermee het laboratorium-onderzoek te stimuleren en een nauwe samenwerking tot stand te brengen tussen vorsers en ziekenhuisartsen, omdat de kwaliteit van hun relatie bepalend werd geacht voor het welzijn van de patiënten.

 

Enkele maanden vóór haar oprichting door statuten bekrachtigd werd, was de stichting reeds actief. Ze kreeg van de Commissie voor Openbare Onderstand (C.O.O.) van Brussel, in het raam van een voorlopig akkoord, lokalen toegewezen in het Brugmannziekenhuis in Laken. Op 20 juni 1931 sloten de C.O.O. en de G.S.K.E. een overeenkomst voor de inplanting van de instelling binnen het domein van het ziekenhuis, waarbij ze de beschikking kreeg over een nieuw gebouw aan de J.J. Crocqlaan. De uitrusting van de laboratoria viel ten laste van de stichting. De conventie regelde eveneens de samenwerking met het Brugmannziekenhuis. Zo zouden in de laboratoria van de G.S.K.E. ook de analyses voor de patiënten van het ziekenhuis uitgevoerd worden. Binnen dezelfde site werden, voor de eerste maal in België, de drie essentiële functies van een universitair ziekenhuis, met name de ziekenverzorging, het onderwijs van de geneeskunde en het wetenschappelijk onderzoek op één enkele campus samengebracht. De onderzoeksactiviteiten waren verdeeld over een vijftal laboratoria, respectievelijk voor fysiologie, klinische biologie, pathologische anatomie, experimentele chirurgie en experimentele geneeskunde.

 

De nodige financiële middelen kwamen van Koningin Elisabeth en van enkele mecenassen. Tijdens Hun reizen in de Verenigde Staten en Brazilië ontvingen de Vorsten ook nog belangrijke giften, onder meer van de Rockefeller Foundation uit New York, specifiek bestemd voor het project van de Koningin. Giften uit de financiële wereld en subsidies toegewezen via het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, hielpen de stichting om de continuïteit van haar activiteiten te verzekeren.

 

Gedurende enkele decennia werd in de laboratoria van de G.S.K.E. wetenschappelijk onderzoek verricht in zeer uiteenlopende domeinen van de geneeskunde, zoals de biochemie, de bacteriologie, de cytologie … In 1956 besliste de raad van bestuur, op voorstel van het wetenschappelijk comité (opgericht in 1954), om ook het onderzoek te subsidiëren in de laboratoria van verschillende Belgische universiteiten.

 

In 1986 moest echter afgezien worden van het zelf beheren van een onderzoeks­centrum. Enerzijds om budgettaire redenen en anderzijds door het geleidelijk uitwijken van de vorsers naar de nieuwe academische ziekenhuizen die inmiddels in de omgeving van Brussel waren opgericht. De lokalen met de laboratoria werden overgelaten aan het O.C.M.W. van Brussel, de zetel van de stichting met het secretariaat bleef er gevestigd. De raad van bestuur besliste om voortaan op nationaal vlak universitaire onderzoeksteams financieel te steunen. De G.S.K.E. steunt momenteel twintig (20) onderzoeksprojecten (5 interuniversitaire, 5 universitaire en 10 projecten van jonge onderzoekers) binnen het domein van de neurowetenschappen en aandoeningen van het zenuwstelsel in belgische universteiten verspreid over het ganse land. De ploegen gebruiken geavanceerde technieken, wijden zich aan de studie van de werking, zowel de normale als de gestoorde, van het zenuwstelsel: de slaap, de ontwikkelingsstoornissen, de schedeltrauma's, de ruggenmergletsels, het hersenverouderingsproces, de dementie, de ziekte van Parkinson, multiple sclerose …

Het wetenschappelijk comité van de stichting, bijgestaan door buitenlandse experten, evalueert de projecten die voorgesteld worden voor subsidiëring en geeft advies aan de raad van bestuur. De financiële steun aan een project geldt in principe voor een periode van drie jaar. Momenteel bedraagt de totale jaarlijkse subsidie 0,5 miljoen EURO. De onderzoeks­resultaten van de verschillende ploegen worden elk jaar in een rapport gebundeld. Jaarlijks worden ook wetenschappelijke prijzen uitgereikt op basis van publicaties. Het wetenschappelijk comité van de stichting, ondersteund door buitenlandse experts, beoordeelt de voor de wetenschappelijke prijzen voorgestelde publicaties en adviseert het bestuur.

 

H.K.H. Prinses Astrid is erevoorzitster van de raad van bestuur van de G.S.K.E., die vijftien leden telt. De Prinses heeft Z.M. Koning Albert II, na de troonsbestijging, als lid van de raad opgevolgd. Het wetenschappelijk comité, adviesorgaan van de raad van bestuur, bestaat momenteel uit tien leden. De voorzitter is lid van de raad van bestuur. De andere leden zijn vertegenwoordigers van de medische faculteiten van de universiteiten.

 

Historische en architecturale aspecten

 

De Geneeskundige Stichting Koningin Elisabeth (1927–1930), Art Deco meesterwerk